مقاله تاریخچه قلیان و چپق در ایران

تاریخچه قلیان و چپق در ایران!

در سال 1492 میلادی وقتیكه كاشف بزرگ ، كریستف كلمب، پس از ماهها تلاش و كوشش، در كنار جزیره‌ای كه امروز به كوبا مشهور است لنگر انداخت، با جهانی روبرو شد كه تازگی‌های فراوانی برای او داشت. او و همراهانش در این جزیره ناشناس دیدنیهای جدیدی مشاهده كردند. آنها «دیدند بومیها لوله ای از برگ خشك گیاهی كه به هم پیچیده اند در دست دارند، شبیه به لوله آتش بازی كه اطفال در عید بازی می كنند. یك سر آنرا آتش زده، و سر دیگر را می مكند، و دود آنرا با هوا استنشاق می كنند. این استنشاق دود، یك نوع مستی و رخوت ایجاد می كرد، و انسان خستگی را حس نمی نمود. این لوله‌ها را بومیان تاباكوس می نامیدند».به این ترتیب دریانوردان اسپانی اولین بار توتون را شناخته و به تقلید از بومیان بكشیدن آن پرداختند. كریستف كلمب هرگز فكر نمی كرد، این لوله های شبیه به اسباب بازی كودكان، روزی هم‌نشین و همدم گروه بسیار زیادی از مردم جهان خواهد گردید.

كریستف كلمب نمی توانست ، در مغز خود مجسم سازد، كه قرنها بعد، این هدیه دنیای جدید، پول و سلامت مردم متمدن را بصورت دود به آسمان خواهد فرستاد. و باز او فكر نمی كرد كه، قرنها پس از او نهضتی عظیم برای جلوگیری از استعمال این هیولای سیاه برپا خواهد گردید. و این لوله شبه به اسباب بازی كودكان «میخ تابوت»لقب خواهد گرفت.

گفتیم كه برای اولین بار اسپانیولی‌ها، در جزیره كوبا با توتون و تنباكو آشنا شدند. بومیان امریكا، با این گیاه بومی سرزمین خود از دیر باز آشنا بودند، و از آن بعنوان وسیله دود كردن استفاده می كردند . طرز استفاده آنها از توتون بدین قرار بود كه، مقداری از آن را در برگ های ذرت می ریختند و نوعی سیگار، شبیه به سیگار برگ می ساختند.

روش دیگری نیز برای كشیدن توتون به كار می بردند، و آن بدین طریق بوده كه، مقداری توتون در نی یا استخوان ریخته آن را آتش می‌زدند و می‌كشیدند، و این روشی است كه بعدها سبب ایجاد پیپ در غرب و چپق در شرق گردید.

در اعیاد و یا مراسم دیگر نیز، بومیان بوته های تنباكو را، با برگ و ساقه روی هم انباشته و آتش می زدند، و در اطراف آن بدست افشانی می پرداختند.

احتمالاً تنباكو بعنوان دارو نیز مورد مصرف داشته است. بومیان آمریكا، زهری نیز از تنباكو می گرفتند كه نوك نیزه های خود را با آن زهر آلود می ساختند. این ارمغان دنیای جدید در قرن 16 به اسپانیا برده شد و پس از آن در سایر كشورهای اروپا پراكنده گردید. در سال 1586 سر والتر رالی مشهور به «پدر آمریكای انگلیس»در زمان سلطنت الیزابت اول، كشیدن پیپ را كه در آمریكا با آن آشنا شده بود به انگلستان آورد، ....

...

سر قلیان

سر قلیان شامل دو قسمت است: قسمتی كه برای اتصال به تنه قلیان است، و قسمت قیف مانند كه جای تنباكو و آتش می‌باشد. این دو قسمت را گاهی از یك جنس و زمانی متفاوت می‌ساختند.

معمولاً قسمت زیرین از چوب و قسمت بالائی از چینی، سفال و یا فلز است. ولی در هر حال قسمت بالائی در همه سر قلیانها دارای تزییناتی می‌باشد، و سر قلیان‌ها همگی دانه نشان یا مینا كاری شده و یا كنده كاری شده‌اند.

برای تزیین سر قلیانها، اغلب زنجیرهای ظریفی نیز به اطراف آن آویزان می كردند.

بادگیرها به طور كلی از جنس نقره ساخته می شد و اغلب مشبك و كنگره دار بود.

چپق

چپق كه وسیله دیگری برای دود كردن بود، اگر چه در ابتدا حتی بعضی از پادشاهان مانند شاه صفی از آن استفاده می‌كردند، اما بتدریج از مقام و منزلت آن كاسته شد، و بیشتر مورد استفاده مردم عادی قرار گرفت. ...

...