مقاله ظهور حضرت مهدى از دیدگاه جامعه اسلامى

ظهور حضرت مهدى(عج)

از دیدگاه جامعه اسلامى

بر پژوهشگران، صاحب نظران و ارباب دانش پوشیده نیست كه مسأله مهدویّت و اندیشه ظهور حضرت مهدى(علیه السلام) در آخر الزمان، یكى از مسایل بسیار حیاتى اسلام، و از اعتقادات قطعى عموم مسلمانان است، كه شیعه و سنّى در طى قرون و اعصار متمادى همه بر این عقیده اتّفاق نظر داشته و آن را جزء عقاید قطعى خود مى دانند.

گرچه وجود این عقیده در اسلام به خصوص در میان شیعیان، از مسایل بسیار حایز اهمیّت، و از اعتقادات بنیادى محسوب مى شود، و از این رهگذر در میان همه مذاهب اسلامى، شیعیان بیش از همه با این عقیده شناخته شده اند، لذا برخى از افراد نا آگاه و بى اطّلاع، یا لجوج و معاند پیوسته كوشیده و مى كوشند تا این عقیده را در مذهب شیعه محصور كنند، ولى هرگز عقیده به ظهور حضرت مهدى(علیه السلام) در اسلام اختصاص به شیعه ندارد. بلكه عقیده به ظهور حضرت مهدى(علیه السلام) مورد اتّفاق و اجماع همه مسلمین بوده، و كلیّه فِرَق اسلامى در این عقیده باهم اتّفاق نظر دارند، و حتّى فرقه ساخته شده «وهّابیت» نیز آن را جزء عقاید قطعى و مسلّم خود مى دانند و به طور جدّى از آن دفاع مى نمایند، و معتقدند كه: اعتقاد به ظهور حضرت مهدى(علیه السلام) بر هر مسلمانى واجب است، و جز افراد نادان و بى اطّلاع و بدعت گزار، منكر آن نخواهند بود.^{( )}

به طور خلاصه، آنچه از مجموع منابع معتبر حدیثى و تاریخى شیعه و سنّى استفاده مى شود این است كه: مسأله مهدویّت و عقیده به ظهور حضرت مهدى(علیه السلام)یكى از ضروریات دین مقدّس اسلام است كه منكر آن از آیین اسلام بیرون است. از این رو، كلیّه مسلمانان از شیعه و سنّى ـ و به طور كلّى عموم اُمّت اسلامى ـ عقیده دارند، كه بر اساس روایات وارده، ناچار باید در آخر الزمان (و تاریك ترین دوران تاریخ بشر) مردى از خاندان پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) به نام حضرت مهدى(علیه السلام) ظهور كرده، بر همه كشورها مسلّط شود، و دین را تأیید بخشد، و سراسر روى زمین را پر از عدل و داد كند، و او از دودمان پیامبر اكرم(صلى الله علیه وآله وسلم)و از نسل حضرت فاطمه(علیها السلام) است.

از نظر مسلمانان، مسأله «مهدویّت» و عقیده به ظهور مهدى موعود(علیه السلام)یك اعتقاد عمیق دینى و مذهبى، و یكى از مهمترین و حسّاس ترین فرازهاى عقیدتى اسلامى است.

این عقیده در اسلام و به خصوص در میان شیعیان، از اعتقادات بنیادى و تردید ناپذیرى است كه هیچ گونه شك و تردید در آن وجود ندارد.

عموم مسلمانان و به ویژه شیعیان عقیده دارند كه اعتقاد به ظهور حضرت مهدى(علیه السلام)از ضروریات مذهب است، و اخبار و روایات مربوط به آن حضرت، از طریق شیعه و سنّى به حد «تواتر» رسیده است.⁽

عموم مسلمانان عقیده دارند كه ظهور مبارك مهدى موعود(علیه السلام)كه در روایات متواتر اسلامى با اوصاف: «قُرشى، هاشمى، فاطمى، علوى، حسنى، و حسینى» معرّفى گردیده، و نویدهاى ظهور مبارك آن حضرت سالها پیش از ولادت با سعادتش از زبان مبارك پیامبر عظیم الشأن اسلام(صلى الله علیه وآله وسلم) و خاندان پاكش(علیهم السلام) براى اُمّت اسلامى بازگو شده، یك امر قطعى و مسلّم است.

عموم مسلمانان عقیده دارند كه ظهور مبارك حضرت مهدى(علیه السلام) در آخر الزمان، وعده قطعى خداوند است، و نویدهاى ظهور آن موعود جهانى در قرآن كریم و روایات اسلامى به صورتى گسترده در نهایت وضوح و روشنى بیان شده است.

عموم مسلمانان عقیده دارند كه طبق وعده هاى قرآن كریم و روایات اسلامى، در آینده تاریخ و در آخر الزمان، مردى از اهل بیت به نام حضرت مهدى(علیه السلام) ظهور خواهد كرد كه دین را تأیید، و عدل و داد را آشكار خواهد نمود، و دشمنان دین و انسانیّت چه بخواهند و چه نخواهند، سرانجام او ظاهر مى شود، و بر همه كشورها و ممالك اسلامى مسلّط مى گردد.

در زمان او اسلام جهانگیر مى شود، سراسر روى زمین پر از عدل و داد مى شود، پرچم توحید و یكتاپرستى در همه جهان به اهتزاز در مى آید، دینى جز دین مبین اسلام باقى نمى ماند، نظام جهانى بر اساس ایمان به خدا و احكام اسلام استوار مى گردد، بر تمام جهان دین واحد، قانون واحد، نظام واحد، و رهبر واحد حكومت مى كند، و در همه جا صلح و صفا ایجاد مى شود، و حقّ و عدالت پیروز، و ظلم و ستم یكسره از بین مى رود.

عموم مسلمانان عقیده دارند كه با جهانى شدن ظلم و ستم، فساد و تبهكارى و وجود حكومت هاى ظالمانه با معیارهاى غیر عادلانه در سطح جهان، از نقطه نظر رحمت الهى، ظهور مهدى موعود(علیه السلام) یك ضرورت اجتناب ناپذیر است كه طبق وعده هاى صریح اسلامى آنچنان كه در قرآن كریم واخبار اهل بیت(علیهم السلام) آمده است، سرانجام باید ظاهر شود; كاخهاى ستمگران را برسرشان فرو ریزد، پرچم حقّ و عدالت را بر فراز گیتى به اهتزاز درآورد، ریشه ظلم و بیداد را از بیخ و بن بركند، و بر ویرانه هاى كاخ جبّاران و ستمكاران، جهانى آباد و آزاد بنیان نهد، و انسانها را از زیر یوغ استعباد، استثمار و استعمار رهایى بخشد.

آرى خواننده گرامى! عموم مسلمانان و به ویژه شیعیان، عقیده دارند كه ظهور حضرت مهدى(علیه السلام) یك امر محتوم و مسلّم است كه بدون تردید واقع خواهد شد، و كفر كافران، لجاجت منكران و سرسختى معاندان، در تحقّق اراده و مشیّت الهى، و ظهور منجى آسمانى، كمترین اثرى نخواهد داشت، و از این رو همه منتظر و چشم به راهند، و همه انتظار روزى را مى كشند كه نداى نوید ظهور «منجى موعود» در سرتاسر جهان طنین انداز شده، همه ساكنان روى زمین، طنین آن نداى آسمانى را با گوش خود بشنوند، و از جان و دل اجابت كنند، و سر از پا نشناخته شتابان به سویش روان گردند.

اینك براى این كه مهدى موعود اسلام را بشناسیم، و بدانیم كه اسلام در زمینه ظهور آن یكتا بازمانده حجج الهى چه نویدهایى را به مسلمانان و مردم جهان داده است، فشرده مطالبى را كه در دریاى ژرف و ناپیدا كرانه متون اصیل اسلامى آمده است در اینجا مى آوریم.

آنچه در مقام معرّفى مهدى موعود(علیه السلام)، در منابع معتبر شیعه و سنّى آمده، بدین قرار است:

«او، حجّت خدا، خاتم اوصیا، رهایى بخش اُمّت، مهدى، منتظر، قائم آل محمّد(صلى الله علیه وآله وسلم)، صاحب الأمر، صاحب الزمان، عدالت گستر، بقیّة اللّه، صاحب شمشیر، ظاهر كننده دین، خلف صالح، باعث، وارث، صاحب، خالص، صاحب الدار ( صاحب خانه ) مأمول، مؤمَّل، ( امید آینده ) نایب، برهان، باسط (گسترنده)، ثائر (انقلابى)، منتقم، سیّد، جابر (ترمیم كننده دین)، خازن (خزینه دار علوم الهى)، امیر امیران، قاتل تبهكاران، آقاى دو جهان، و امام منتظر براى تأسیس حكومت عدل الهى است».^{( )}

پدرش گنج دانش ایزدى، امام حسن عسكرى(علیه السلام)، و مادر بزرگوارش نرجس خاتون بانوى كنیزان جهان از بیتى رفیع و خاندانى جلیل است كه از امام حسن عسكرى(علیه السلام)فرزندى جز آن آخرین حجّت خدا از این بانوى بزرگوار نمانده است.^{( )}

در سال 255 هجرى قمرى، در سپیده دم پانزدهم ماه شعبان در شهر «سامرّا» پایتخت عبّاسیان چشم به جهان گشود.^{( )} نامش، نام پیامبر ـ محمّد(صلى الله علیه وآله وسلم) ـ و كنیه اش كنیه پیامبر ـ ابوالقاسم ـ است.

«ولادت با سعادتش از دشمنان پنهان ماند، و نام و نشانش از بدخواهان در نهان; زیرا حكومت خون آشام وقت و دستگاه ستمگر خلافت، سخت در پى او و مشتاق یافتن و نابود ساختنش بود، و تمام نیروى خود را در اطراف خانه امام حسن عسكرى(علیه السلام)متمركز كرده و دهها جاسوس به كار گرفته بود، و بر هر جاسوسى، جاسوسى دیگر گمارده بود تا از ولادت ولىّ خدا حضرت بقیّة اللّه(علیه السلام)آگاه شده، نور خدا را خاموش كند، ولى مشیّت خداوند بر آن تعلّق گرفته بود كه حجّت خود را از گزند دشمنان حفظ كند».^{( )}

با شهادت پدر بزرگوارش امام حسن عسكرى(علیه السلام) در شب هشتم ربیع الاول سال 260 هجرى قمرى، بار دشوار و توان فرساى امامت بر دوش او نهاده شد، و به فرمان حكمت آمیز پروردگار، از مردم «غیبت» اختیار فرمود.^{( )}

دوران غیبت آن حضرت دو بخش متمایز دارد:

1 ـ غیبت صغرى یا كوتاه مدّت ـ سال 255 تا 329 هجرى ـ كه در این دوره شیعیان مى توانستند توسط سفیران چهارگانه اش با آن حضرت تماس بگیرند و با وى ارتباط برقرار كنند.

این چهار تن نایب خاص، كه شیعیان مى توانستند در دوران غیبت صغرى توسط آنها با حضرت مهدى(علیه السلام) تماس بگیرند و مشكلات خود را به ناحیه مقدّسه برسانند و پاسخ هاى لازم را دریافت نمایند، عبارتند از: جناب عثمان بن سعید عمروى، محمّد بن عثمان بن سعید، حسین بن روح نوبختى و على بن محمّد سمرى، كه با رحلت او باب «نیابت خاص» بسته شد.

2 ـ غیبت كبرى یا بلند مدّت كه تا امروز ادامه یافته است. در این دوره سفیر و نایب خاصّى براى آن حضرت نیست، و راه تماس رسمى و آشكار براى مردم وجود ندارد. و بر آنهاست كه از نوّاب عام امام(علیه السلام)ـ یعنى از فقهاى پارسا وخویشتن دار ـ پیروى كنند.^{( )}

غیبت صغرى از همان لحظه ولادت حضرت ولى عصر(علیه السلام) آغاز مى شود^{( )} و تا روز وفات چهارمین سفیر حضرتش ادامه مى یابد^{( )}ولى دوران سفارت، از رحلت حضرت امام حسن عسكرى(علیه السلام) آغاز شده و تا وفات على بن محمّد سمرى، امتداد مى یابد.^{( )}

بنابراین، طول غیبت صغرى 74 سال تمام، و مدّت سفارت سفیران چهارگانه 69 سال و شش ماه و پانزده روز است.

به هر حال، نهان زیستى آن حضرت بدین معناست كه دور از چشم مردمان ولى زیر همین آسمان كبود بسر مى برد. اگر برخوردى هم برایش پیشامد كند، اغلب ناشناخته مى ماند و دیدارهایش با شیعیان تنها به اذن خداست.

هم اكنون ـ سال 1414هجرى قمرى ـ نزدیك به 1159 سال از عمر شریفش مى گذرد و بنا به اراده و مشیّت حكیمانه الهى، هنوز شاداب، جوان و نیرومند است.^{( )} و این حالت كهنسالى و نافرسودگى او، بهترین محك براى رسوایى و سیه رویى دروغگویان و دروغ پردازان «مهدى نما» و مدّعیان مهدویّت است.

مهدى قائم(علیه السلام) وارث نهایى فضایل و كمالات انبیاء و اولیاء خداست. در خرد و دانش از همه پیشتر است، و در طاعت و عبادت و بندگى از همه پیشروتر، و در كرم و بخشش از همه پیشگام تر، و در شجاعت و شهامت و رشادت از همه پیشتازتر است.^{( )}

از كنار خانه كعبه ـ مكّه مكرّمه ـ قیام شكوهمند خود را آغاز مى كند، نخبه ترین پارسایان دلیر، و برگزیده ترین جنگاوران پرهیزكار آن زمان كه 313 نفرند ـ هم شمار یاران پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) در جنگ بدر ـ به دورش حلقه مى زنند، و چون دژى محكم و استوار او را در میان مى گیرند.

خبر ظهور او به سرتاسر جهان مى رسد، و چون ده هزار نفر از مردمان دیندار و یكدل و نیرومند ـ هم شمار یاران پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) در فتح عظیم مكّه ـ به یاریش بشتابند و فرمانش را گردن نهند از مكّه بیرون مى آید^{( )} و با نبردى آزادى بخش و سخت خونین، ملّت هاى اسیر و به دام افتاده را رهایى مى بخشد.

سپاه پیروزمند آن یگانه منجى عالم كه در هیچ برخوردى شكست نمى خورد^{( )} سراسر گیتى را تسخیر مى كند، تمامى دولت هاى ستمگر و باطل را از روى صفحه زمین، بر مى اندازد، و حكومت واحد جهانى را بر اساس موازین عدالت اسلامى تشكیل مى دهد^{( )}، فرمانروایى زمین به بندگان صالح، شایسته و نیك كردار خدا مى رسد، و ستمدیدگان و مستضعفان، وارث ثروتها، نعمت ها و قدرت ها در پهنه گیتى مى شوند چنان كه خداوند متعال مى فرماید: